"Rodzina Mosesa, mimo nazwiska "Mojżesz" nie była żydowska. Ich przodkowie  byli pochodzenia husyckiego. Urzędnicza machina „Trzeciej Rzeszy” naciskała, aby zmienili nazwisko. Jednak stanowczo się temu sprzeciwili i w związku z tym od 1933r. spotykały ich  nieprzyjemności. Miały one różny charakter. Zdarzyło się, że pewnego dnia przed ich piekarnią zostały wylane ekstrementy.  A mały Fritz był wielokrotnie w szkole wyśmiewany i przezywany Abrahamem czy Pinkusem. Taka sytuacja trwała do przełomu 1941/1942 roku, kiedy to Niemcy zostały „oczyszczone” z  Żydów."   - Ciąg dalszy wspomnień Fritza.

W 1941r zmarła moja prababcia Maria Moses. W chwili śmierci miała 90 lat. Ja i moja siostra Ruth bardzo ją opłakiwaliśmy. Ostatnie lata życia moja prababcia spędziła w Domu Starców (Domu Emerytów) przy ul. Frankensteinerstrasse (obecna Ząbkowicka, budynek szkoły) i tam ją często odwiedzaliśmy. Przynosiliśmy jej różne słodkości z piekarni i słuchaliśmy jej opowieści z dawnych czasów. Szczególnie lubiliśmy opowieści o jej dziadku. Na stoliku nocnym przy łóżku moja babcia miała Biblię i butelkę nalewki (eliksiru). Codziennie rano i wieczorem wypijała kieliszek tej mikstury. Jak mówiła, jest to połączenie przyjemności duchowej i intelektualnej. Wydaje mi się, że to właśnie dzięki temu eliksirowi dożyła tak sędziwego wieku. Babcia została pochowana na cmentarzu ewangelicko - reformowanym na Starym Mieście (Cmentarz "Braci Czeskich").

Do dnia dzisiejszego, zachował się grób, chyba kogoś z rodziny Fritza.

           W "Strehlener Tageblatt" coraz częściej pojawiały się nekrologi informujące o śmierci na froncie młodych Niemców biorących udział w wojnie. Z mojego otoczenia zginął Ulli Pusch, młodszy syn gospodarzy Marienbergu (Góra Parkowa). Rodzice jego dostali informację, że zginął pod Stalingradem. Ulli był bardzo pilnym i pracowitym uczniem. Studiował we Wrocławiu na Politechnice, a nocami pracował w fabryce wagonów Linke- Hoffmana. Kiedy skończył 18 lat uzyskał dyplom inżyniera. Potem zgłosił się na ochotnika na front i został wysłany na Wschód. Zginął pod Stalingradem. Jego matka, a moja ciocia Martl wierzyła uparcie w powrót syna.

                W ostatnich dniach wojny niemieccy dygnitarze i przywódcy powoli zdawali sobie sprawę, że zbliża się koniec III Rzeszy.  Jeden z moich kolegów ze szkoły podstawowej, syn pracownika kamieniołomów został aresztowany w marcu 1945r. przez patrol Volkssturmu. Jaki był powód aresztowania? Chłopak postanowił pomóc rannym żołnierzom niemieckim, zgromadzonym w domach pracowników kamieniołomów i zorganizować pomoc w postaci brakujących materiałów opatrunkowych, materacy do spania, itp. W tym celu włamał się do opuszczonej już wtedy willi przy ulicy Frankensteinerstrasse (Ząbkowicka). Niedawno wyjechała stąd niemiecka rodzina Asser - Scholz. Dom stał pusty. Mój przyjaciel postanowił wynieść pozostawione tam materace i w ten sposób zapewnić minimalny komfort rannym żołnierzom. Niestety, jako syn komunisty, został aresztowany w trakcie dokonywania grabieży i umieszczony w piwnicy kamiennego kościoła (dosłownie:" Steinkirche", myślę, że mowa tu o kościele św. Gotarda) razem z dwoma polskimi więźniami. Polacy mieli zostać powieszeni następnego dnia. Mój przyjaciel dostał wybór: albo zostanie powieszony, albo skierowany na front wschodni. Oczywiście wybrał tę drugą możliwość. Więzieni Polacy zostali powieszeni następnego dnia na rogu Zenau (dosłownie: Zenau – Eck. Na zdjęciu przedstawiającym Hotel Central w Strzelinie znajduje się nazwisko właściciela (hotelu, sklepu?) brzmiące Gustaw Zenau.  Może to jest właśnie miejsce egzekucji).

Prawdopodobnie, jeszcze po zakończeniu II wś na obecnym pl.1 Maja stała szubienica.

               I jeszcze jedna historia z przełomu 1943/44, potwierdzona przez kilku świadków. Mieszkający w Strzelinie więźniowie z różnych krajów, w tym Polacy (najpewniej pracownicy przymusowi) nie mieli drewna ani węgla, bardzo marzli i chorowali. Pilnujący ich podczas pracy sierżant pozwolił im zabrać trochę drewna. Strzelińscy naziści zwolnili go za to z pracy i karnie przenieśli na front. Niedługo potem zginął zdradziecko postrzelony w tył głowy.

CDN

Tłumaczenie:  Violetta Misa-Pachut

Serdeczne podziękowania dla Pani Violetty za  udostępnienie tekstu na stronie: http://dolny-slask.org.pl/

mietok - Administrator